Ozon jest alotropową formą tlenu o trójatomowej cząsteczce. Jest gazem o błękitnym zabarwieniu i charakterystycznym zapachu. W warunkach naturalnych występuje w górnych warstwach atmosfery (na wysokości 10-50 km), otaczając ziemię chroni ją przed promieniowaniem nadfioletowym. Ozon powstaje z tlenu pod wpływem wyładowań atmosferycznych i pod wpływem reakcji chemicznych zachodzących w lasach iglastych (utlenianie terpentyny).
Wykorzystanie ozonu w stomatologii wynika z jego następujących właściwości fizyko-chemicznych:
• poprawia metabolizm zapalnie zmienionych tkanek poprzez zwiększenie ich natlenienia;
• aktywuje systemy odpowiedzi immunologicznej – w wysokich stężeniach wywołuje efekt immunodepresyjny, w niskich immunostymulujący;
• wpływa na stan równowagi oksydacyjnej organizmu; • działa niszcząco na bakterie, grzyby i wirusy. Jako bardzo silny utleniacz łączy się z biomolekułami zawierającymi cysterynę, cysteinę, metioninę i histydynę, które budują między innymi błony komórek bakteryjnych. Głównym miejscem jego ataku są grupy tiolowe aminokwasu cysteiny. Badania wykazały, że kilkusekundowe działanie ozonu prowadzi do ustania funkcji życiowych bakterii. Bakterie Gram (+) są bardziej wrażliwe na działanie ozonu niż Gram (-). Na ozon reagują również bakterie beztlenowe. Z bakterii próchnicotwórczych najbardziej wrażliwe są StreptococcusMutans i StreptococcusSobrinus. Ozon łatwo oddziałuje na wielonienasycone kwasy tłuszczowe znajdujące się w otoczkach wirusów. Ozon reaguje też z askorbinianami i tokoferolami;
• działając na substancję organiczną tkanek zmineralizowanych zębów wzmaga ich potencjał remineralizacyjny. Równocześnie ma zdolność „otwierania” kanalików zębinowych, dzięki czemu ułatwia dyfuzję jonów wapnia i fosforu do głębszych warstw ubytków próchnicowych. Według większości autorów 10-sekundowa aplikacja ozonu powoduje zniszczenie 99% bakterii, a 20-sekundowa 99,9%. Powstaje w ten sposób tzw. nisza ekologiczna, która nie sprzyja ich ponownej kolonizacji przez okres od 4 do 6 tygodni.
Ozon nie jest toksyczny przy stosowaniu 0,05 ppm przez 8 godzin. W czasie ozonoterapii maksymalne stężenie ozonu w jamie ustnej wynosi 0,01 ppm.
Wskazania do zastosowania ozonu w stomatologii są następujące:
1) profilaktyka próchnicy
2) wczesne zmiany próchnicowe
3) próchnica średnia i głęboka
4) próchnica cementu korzeniowego
5) pęknięcia szkliwa
6) nadwrażliwość szyjek zębowych
7) wybielanie zębów
8) odkażanie kanałów korzeniowych
9) choroby infekcyjne błony śluzowej jamy ustnej
10) choroby przyzębia brzeżnego;
11) w protetyce, chirurgii stomatologicznej i zabiegach implantologicznych.